Tác dụng của Cỏ Thẹn (Xấu Hổ) Mimosa pudica L.

Công dụng của Cỏ Thẹn trong y học truyền thống Việt Nam và trên thế giới.

• Chữa suy nhược thần kinh, mất ngủ, viêm phế quản, viêm kết mạc cấp, viêm gan, viêm dạ dày-ruột, phong thấp tê bại, bệnh gút, sốt, cao huyết áp.
• Lấy cây tươi dã nát, đắp dùng ngoài trị chấn thương, viêm mủ da.
• Rễ và hạt chữa hen suyễn và gây nôn
• Rễ chữa sốt rét, kinh nguyệt không đều.
• M. pudica được biết là có đặc tính an thần và đã được sử dụng theo truyền thống trong điều trị các bệnh khác nhau bao gồm rụng tóc, tiêu chảy, kiết lỵ, mất ngủ, khối u và các bệnh nhiễm trùng niệu sinh dục khác nhau.
• Chú ý: Theo Y Học cổ truyền, Cỏ Thẹn có tác dụng gây tê, mê, không được dùng liều cao.
• Phụ nữ có thai không dùng.

Các nghiên cứu về Công dụng của Cỏ Thẹn trong y học hiện đại.

Các nghiên cứu về hóa chất thực vật cho thấy sự hiện diện của các alkaloid, axit amin, flavonoid glycoside, sterol, terpenoid, tannin và axit béo trong cây M. pudica. Các đặc tính y học và sinh học khác nhau của loại cây như này chống tiểu đường, chống nhiễm độc gan, chống oxy hóa, chống hen suyễn, kích thích tình dục, an thần và chữa lành vết thương đã được nghiên cứu và báo cáo:

• Tác dụng giảm lo âu, chống trầm cảm và suy nhược thần kinh thông qua hoạt tính ức chế MAO của Cỏ thẹn (M. pudica)

Trong một nghiên cứu in vitro, cao khô toàn cây Cỏ thẹn chiết bằng methanol với nồng độ 6mg/ml có khả năng ức chế 55% hoạt tính của enzym moniamine oxidase (MAO).Một  nghiên cứu được thực hiện để điều tra các hoạt động dược lý thần kinh của chiết xuất ethyl axetat của lá M.pudica (EAMP) đối với chứng lo âu, trầm cảm và trí nhớ ở mô hình chuột. Khả năng chống lo âu của EAMP được đánh giá bằng các thử nghiệm mê cung cộng (EPM), hộp sáng-tối (LDB) và tương tác xã hội (SI) ở chuột. Khả năng chống trầm cảm của EAMP được đánhgiá bằng cách bơi bắt buộc (FST ), hệ thống treo đuôi (TST) và thử nghiệm ngoài trời (OFT). EAMP cho thấy hoạt động chống lo âu đáng kể bằng cách tăng thời gian dành cho vòng tay mở của EPM, hộp đèn của LDB.Thời gian tương tác xã hội tăng lên đáng kể (p<0,01) so với điều khiển phương tiện. Cũng có sự giảm đáng kể thời gian bất động trong cả FST và TST mà không có bất kỳ thay đổi nào trong hoạt động vận động trong OFT. Kết quả cho thấy dịch chiết của M. pudica có tác dụng  chống lo âu, chống trầm cảm và tăng cường trí nhớ  thông qua nhiều cơ chế.

• Tác dụng kéo dài thời gian ngủ

Cao của cây M.pudica có tác dụng kéo dài thời gian ngủ do thuốc ngủ barbituric như hexobarbital và cả meprobamat.

• Tác dụng chống co giật

Nước sắc của lá M. pudica được tiêm trong màng bụng với liều 1000–4000 mg/kg chuột được bảo vệ chống lại các cơn động kinh do pentylenetetrazole và strychnine gây ra.

• Tác dụng giảm đau

Sử dụng phương pháp tấm nóng thí nghiệm trên chuột nhắt trắng. Kết quả cho thấy cao Cỏ thẹn có tác dụng kéo dài rõ rệt thời gian cảm nhận tổn thương đau do nhiệt độ ở tấm nóng so với lô đối chứng.

• Tác dụng giải độc arsen trioxyd (As₂O₃  )

Uống cao cây Cỏ thẹn trước 24h hoặc  uống cùng lúc với 1 liều arsen trioxyd độc gây chết cho chuột trắng, kết quả cho thấy cao Cỏ thẹn có tác dụng làm giảm số chuột chết so với lô đối chứng thông qua tác dụng ức chế mức giảm nhóm -SH do arsen trioxyd gây ra.

• Tác dụng chống độc gan và chống oxi hóa của Cỏ thẹn ( M. pudica)

Nhiễm độc gan được biểu hiện bằng mức giảm đáng kể (P <0,05) trong hoạt động của các chất chống oxy hóa enzym như superoxide dismutase (SOD), catalase (CAT), glutathione peroxidase và các chất chống oxy hóa không enzym như glutathione và vitamin-C trong chuột bị tổn thương gan do ethanol. Sử dụng đồng thời chiết xuất lá M. pudica cùng với ethanol  ở chuột cho thấy khả năng bảo vệ đáng kể chống lại stress oxy hóa do độc tố gây ra và tổn thương gan, bằng chứng là sự gia tăng đáng kể (P <0,05) trong các hoạt động chống oxy hóa. Nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng đồng thời chiết xuất nước M. pudica đã làm giảm đáng kể mức độ peroxid hóa lipid ở những con chuột được cho ăn bằng cồn.

• Tác dụng kháng khuẩn của Cỏ thẹn ( M. pudica)

Dịch chiết của toàn bộ cây M. pudica  đã được nghiên cứu chống lại các chủng vi khuẩn Gram dương và Gram âm khác nhau bằng cách sử dụng vùng ức chế. Các vi sinh vật được sử dụng trong thử nghiệm là: Escherichia coli, Staphylococcus aureus,Staphylococcus albus, Proteus Vulgaris, Salmonella typhi,Salmonella paratyphi A, Salmonella paratyphi B, Shigella flexneri, Klebsiella pneumonia và Pseudomonas aeruginosa. Kết quả nghiên cứu cho thấy khả năng ức chế tốt của dịch chiết cây M. pudica đối với các chủng vi khuẩn trên.

• Hoạt tính kháng nọc độc ở cây Cỏ thẹn ( M. pudica)

Chất chiết xuất từ nước và cồn của rễ khô của M. pudica đã được thử nghiệm về hoạt tính ức chế khả năng gây chết người, nhiễm độc cơ và các enzym độc hại của nọc độc Naja kaouthia ( nọc độc rắn Ấn độ) . Chiết xuất nước, đặc biệt là chiết xuất nước thông thường, cho thấy tác dụng ức chế đáng kể đối với khả năng gây chết người, độc tính đối với cơ và các hoạt động enzyme của nọc độc so với chiết xuất cồn. Những phát hiện hiện tại cho thấy rằng chiết xuất nước của rễ M. pudica có (các) hợp chất ức chế hoạt động của nọc độc rắn hổ mang.

• Thuộc tính kích thích tình dục của Cỏ thẹn ( M.pudica)

Nghiên cứu  nhằm mục đích điều tra ảnh hưởng của chiết xuất etanolic từ rễ của M. pudica ) về ham muốn tình dục của chuột đực bạch tạng Thụy Sĩ . Hỗn dịch chiết xuất được dùng bằng đường uống với liều 100, 250 và 500 mg/kg cho các nhóm chuột đực khác nhau (n = 6) mỗi ngày một lần trong 7 ngày. Những con chuột bạch tạng cái liên quan đến giao phối đã được tiếp nhận bằng cách điều trị bằng hormone. Ham muốn tình dục và tiềm năng chung đã được xác định và so sánh với tiêu chuẩn thuốc tham khảo sildenafil citrate. Một sự thay đổi trong thông số nội tiết tố như testosterone đã được đánh giá. Dùng đường uống chiết xuất có thể làm tăng đáng kể ham muốn tình dục và mức độ nội tiết tố của testosterone. Tác dụng đáng kể nhất của dịch chiết được quan sát thấy ở liều 500 mg/kg. Kết quả chỉ ra rằng chiết xuất etanolic của rễ M. pudica  đã tạo ra một sự gia tăng đáng kể và bền vững trong hoạt động kích thích tình dục của những con chuột đực bình thường mà không có bất kỳ tác dụng phụ nào.

Tài liệu tham khảo:

Xem tổng hợp các đề tài nghiên cứu về Cỏ Thẹn công bố trên thư viện y khoa quốc tế

Cỏ Thẹn được viết trong cuốn Cây Thuốc và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam

Cỏ Thẹn được viết trong cuốn những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của GS-TS Đỗ Tất Lợi